ترمینال های اتوبوسرانی بزرگی در سرتاسر دنیا وجود دارند که روزانه دهها هزار مسافر را در سطح شهر یا کشور جابهجا میکنند. اما بزرگترین ترمینال اتوبوسرانی دنیا در شهر دهلی هند واقع است. ترمینالی که نزدیک به 243000 متر مربع مساحت دارد و میتواند به طور همزمان تا 1000 دستگاه اتوبوس را پذیرا شود!
ترمینال اتوبوسرانی پارک هزاره، نامی است که مقامات هندی به این ترمینال ببسیار بزرگ دادهاند. پارک هزاره، با وسعتی چشمگیر بخشی از طرح جامع تدارک دیده شده برای سال 2021 دهلی است که یکی از بخشهای آن ترمینال اتوبوسرانی است. در هند نیز اتوبوس نقش بسیار مهمی در شبکهی حمل و نقل عمومی دارد. قیمت مناسب اتوبوس و راحتی نصبی آن باعث شده تا در هند بسیار پرجمعیت، تعداد اتوبوسها روز به روز بیشتر شود و طبعا افراد بیشتری هم تصمیم به استفاده از آن بگیرند. بدین ترتیب مقامات دولتی هند به خوبی به اهمیت ساخت پایانهها و شبکههای جادهای واقفاند. در این طرح که به طور رسمی از سال 2010 کار خودش ار آغاز کرد، ابتدا مسافرین و تماشاگرانی که برای دیدن بازیهای کشورهای مشترک المنافع ( معروف به بازیهای کامانولث یا کشورهایی که قبلا مستعمرهی انگلستان بودهاند) سال 2010 به دهلی آمدهاند از آن برای حمل و نقل استفاده کردند. در جریان این بازیها نزدیک به 600 اتوبوس به طور همزمان وارد پایانه میشدند و جایگاههای مخصوصی نیز برای استقرار خودروهای پلیس در نظر گرفته شده بود تا از تیمهای ورزشکار و خدمهی همراه آنها محافظتهای معمول را به عمل آورد. بعد از پایان بازیها پایانه به ظرفیت 1000 دستگاهی خود بازگشت و به فعالیت خود در ارائهی خدمات به دهها هزار مسافر در طول روز ادامه داد.
این ترمینال به سه ناحیه شرقی، غربی و شمالی دهلی خدمات ارائه میکند. وسعت این پایانه آنقدری هست که برنامهریزان و طراحان آن امکاناتی متعددی را برایش پیشبینی کنند. هشت ایستگاه شستشو، پنج مرکز پارکینگ، مخزن ذخیرهی آب هم برای نوشیدن و هم برای الزامات آتشنشانی و چهار مخزن پر شده از آبهای زیرزمینی برای شستشوی اتوبوسها، امکاناتی هستند که به بهبود خدمات این ترمینال کمک میکنند.
یکی از ویژگیهای منحصر به فرد پایانه دهلی مرکز کنترل لجستیکی است که به سامانههای کنترلی و همینطور جیپیاس مجهز است. بدین ترتیب زمانبندی حرکت اتوبوسها به شکل دقیق کنترل میشود تا اخلالی در نظام جابهجایی مسافران پیش نیاید. تعمیرگاههای در نظر گرفته شده در این پایانه میتوانند به طور همزمان شرایط تعمیر تا 65 دستگاه اتوبوس را فراهم کنند. برای حفظ امنیت هم علاوه بر پیشبینی ایستگاه پلیس، 37 عدد دوربین مداربسته در نقاط مختلف پایانه به کار گرفته شده تا تمام زوایا و گوشهها از چشم ناظرین امنیتی دور نماند. برق این پایانه هم از طریق ایستگاه 11 کیلوواتی توزیع مستقر در داخل پایانه تامین میشود.
اما جالب است بدانید پایانهای با چنین ابعاد و امکاناتی در وهلهی اول تنها جنبهی موقتی داشت! در واقع مقامات دهلی ارائهی خدمات این پایانه را تنها در مدت برگزاری بازیهای کامانولث در نظر گرفته بودند و پس از پایان بازیها قصد جمعآوری آن را داشتند، اما با توجه به عملکرد مثبتی که از آن گرفتند و نیاز دهلی به وجود چنین پایانهای، تصمیم بر این گرفته شد تا این پایانه با امکانات و تجهیزات بیشتر به کار خودش ادامه بدهد. با این حال هنوز هم به دلیل مشکلات زیستمحیطی و اعتراضهایی که برخی از فعالان محیط زیست در مورد نحوهی کار این پایانه بیان میکنند، شهردار دهلی و مقامات دولتی آن بارها از قصد خودشان برای تعطیلی و جابهجایی این پایانه خبر دادهاند. هرچند که چند سالی از وعدههای مسئولین هندی در مورد جابهجایی این پایانه میگذرد و با این حال هنوز هم پایانهی اتوبوسرانی پارک ِ هزاره به فعالیت خودش ادامه می دهد و البته عنوان بزرگترین پایانهی اتوبوسرانی جهان را برای خودش محفوظ نگه می دارد.